Nüfus idarelerince tutulan nüfus kütüklerinde kişilerin kimliğine ilişkin “adı, soyadı, anne-baba adı, doğum yeri, doğum tarihi ve nüfus olaylarına ilişkin bilgiler” ile kişinin kaydına ulaşılmasını sağlayan Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası ve kayıtlı olduğu yere ilişkin il, ilçe, köy, mahalle, cilt, hane gibi bilgiler yer almaktadır.

Nüfus hizmetlerindeki işlemleri basitleştirmek ve bürokrasiyi azaltmak suretiyle, hizmette sürat ve verimliliği sağlamak amaçlanarak “Merkezi Nüfus İdaresi Sistemi (MERNIS)” uygulamaya konulmuştur.

MERNIS ile; Nüfus ve Vatandaşlık İşleri Genel Müdürlüğünde bir bilgi bankası oluşturularak, nüfus kütükleri üzerinde tam anlamıyla hukuki ve teknik açıdan denetim sağlanmıştır.

MERNIS kapsamında Vatandaşlarımıza verilen T.C. Kimlik Numarası, kimliği belirleyen tek ve değiştirilemez bir numaradır. T.C. kimlik numarası uygulaması ile mükerrer kayıt yaratılmasının her alanda tamamen önüne geçilmiştir.

Yüzyılı aşkın süredir nüfus kayıtları, kayıtlı bulunulan yer nüfus müdürlüğünden temin edilmekte iken; MERNIS’in hayata geçmesiyle birlikte, bu kayıtlar kayıtlı olduğu yere bakılmaksızın herhangi bir nüfus müdürlüğünden on-line olarak anında temin edilir hale gelmiştir.

Kamu hizmeti sunan kurum ve kuruluşların hizmet talebinde bulunan vatandaşı herhangi bir şüpheye mahal bırakmayacak şekilde tanıyıp konumlandırması da yine MERNIS veri tabanı sayesinde Kimlik Paylaşımı Sistemi (KPS) ile gerçekleştirilmektedir.

5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanununa dayanılarak oluşturulan Adres Kayıt Sistemi ile Türk Vatandaşları ve Türkiye’de yaşayan yerleşik yabancıların yerleşim yeri ve diğer adres bilgilerinin elektronik ortamda merkezî bir yapı içerisinde güncel olarak tutulması ve adres konusundaki dağınıklığa son verilmesi öngörülmüştür.

Bu kapsamda, belediyeler ve il özel idareleri tarafından ülke genelinde numaralama ve levhalama çalışmaları tamamlanarak ulusal adres veri tabanı oluşturulmuştur. Türkiye İstatistik Kurumu tarafından da kişilerin T.C. kimlik numaralarının yerleşim yeri adres bilgileriyle eşleştirilmesi suretiyle alan uygulaması yapılmıştır. Bu veriler TÜİK’ten devralındıktan sonra Bakanlığımızca elektronik ortamda güncel olarak tutulmaya başlanmıştır.

Türk Medeni Kanunun 19 uncu maddesi gereğince “yerleşim yerinin tekliği” ilkesi doğrultusunda Adres Kayıt Sistemi’nde de kişinin Türkiye Cumhuriyeti Kimlik Numarası ile eşleştirilen tek bir yerleşim yeri adresi (ikametgâh) mevcuttur.

Türk Medeni Kanunun 20 inci maddesinde “bir yerleşim yerinin değiştirilmesi yenisinin edinilmesine bağlıdır” hükmü gereğince bir kişinin sistemde kayıtlı bulunan daha önceki adresi yeni adres beyanı ile otomatik olarak arşivlenmek üzere silinmektedir.

Bu çerçevede kişinin birden fazla yerleşim yeri adresinin olması mümkün değildir. Kişinin yeni bir yerleşim yeri adresi beyan etmediği sürece sistemde yer alan yerleşim yeri adresi tüm iş ve işlemlerde esas alınmaktadır.

5490 sayılı Nüfus Hizmetleri Kanunu’nun 67. maddesi; “Gerçeğe aykırı yerleşim yeri veya cüzdan talep belgesi veren köy veya mahalle muhtarları ile herhangi bir işlem sebebiyle nüfus müdürlüğüne gerçek dışı beyanda bulunanlar ve bunlara tanıklık edenler altı aydan dört yıla kadar hapis cezası ile cezalandırılır.

Adrese ilişkin yükümlülükleri yerine getirmeyen ve yasaklara aykırı hareket eden kamu görevlileri 26/9/2004 tarihli ve 5237 sayılı Türk Ceza Kanununun kamu idaresinin güvenirliğine ve işleyişine karşı suçlara ilişkin hükümlerine göre cezalandırılır.” hükümlerini getirmiştir.

Ayrıca söz konusu Kanunun 68 inci maddesinin birinci fıkrasının c bendi gereğince “Kanunun 50 inci maddesinde belirtilen yükümlülüklerini yerine getirmeyen kişilere 250 YTL, gerçeğe aykırı beyanda bulunanlara 500 YTL idari para cezası verilmesi öngörülmüştür.

Gerçekdışı veya seçmen kaydırılması amacı ile yapılan adres değişikliklerinde ilgililer hakkında yukarıdaki madde hükümleri doğrultusunda işlem yapılacaktır.

Bakanlığımızca yerleşim yeri adresinin tekliği ilkesinin korunması ve güncelliği konusunda her türlü tedbir alınmakta ve uygulanmaktadır.

Son Güncelleme: 26.1.2010